TÜRKİYE’DE ÇOCUK ORTOPEDİSİNİN TARİHÇESİ  

     Türkiye’de Çocuk Ortopedisinin tarihi, Türk Ortopedisinin tarihi ile eşdeğerdir. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de Ortopedik sorunlar, önceleri Genel Cerrahlar tarafından tedavi ediliyordu. Ortopedi adı, çoğunlukla doğuştan veya sonradan oluşan çocuk sorunlarını içeriyordu. Hatta diğer cerrahi çocuk sorunları da bu isim altında toplanıyordu. Bu nedenle, tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de ortopedi kavramı, çocuk sakatlıklarını ve hastalıklarını tedavi eden bölüm olarak başlamıştır. Türkiye’de de Ortopedi ve Travmatoloji bilim dalı, Çocuk Cerrahisi ve Ortopedi adı ile kurulmuştur. Görüldüğü gibi öncelik "Çocuk" ismi üzerinde yoğunlaşmıştır.

 

     İlk uygulamalar, Genel Cerrahi şemsiyesi altında yapılmıştır. 1900’lü yılların başlarında Prof.Dr. Cemil Paşa Cerrahi derslerinde, Çocuk Cerrahisi ve Ortopedi ile ilgili konuları da anlatmaya başlamıştır. Bu Ortopedi için ilk adımdır.

     1898 yılında, Gülhane hastanesine Alman Profesör Prof.Rieder ve Prof. Dayke Paşalar gelmişlerdir. Bu Profesörler Türkiye’deki yetenekli ve batı tıbbına ayak uydurabilecek doktorları Almanya, Fransa ve Avusturya’ya göndermektelerdi. Op.Dr. Orhan Abdi Bey de çok yetenekli bir cerrahtır. Prof.Dr.Rieder Paşa tarafından Almanya’ya Cerrahi ve özellikle Ortopedi öğrenmek üzere gönderilmiştir. Op.Dr. Orhan Abdi bey, 1903 yılında yurda döner ve Tıp Fakültesine Hariciye ve Ortopedi Profesörü olarak atanır. Op.Dr. Orhan Abdi bey, Türkiye’de batılı görüşle Ortopedi bilim dalında görev yapan ve ders veren ilk hekimdir. Sonradan Kurtaran soyadını almış,  Haydarpaşa Numune Hastanesinde çalışmıştır.

     Türkiye’de Çocuk Cerrahisi, Çocuk Ortopedisi ve Genel Ortopediyi kuran ve geliştiren, kuşkusuz Prof.Dr. Akif Şakir Şakar’dır. O yıllarda, Türk tıbbının gelişmesi için yurtdışından doktor hocalar getirilmekte olup, Ortopedi için de Prof. Dr. Mouchet çağrılmıştır. Prof. Dr. Mouchet için tercüman doktor aranmış ve Dr. Akif Şakir bey tercüman olarak atanmıştır. Dr.Akif Şakir Bey, Prof.Dr. Mouchet’nin tercümanlığını yaparken, doğal olarak ortopediyi de öğrenmiştir. Dr.Akif Şakir bey 1923 yılında Doçent olmuştur. Bir yandan Ortopedi derslerini verirken diğer yandan hastaların tedavisinde de görev almış ve bu arada Çocuk Cerrahisi ve Ortopediye gönül vermiştir.

     1925 yılında Prof.Dr.Mouchet’nin ayrılması ile yasa gereği derslere ara verilmiştir. Doç.Dr.Akif Şakir Bey de Almanya'ya gitmiş ve dönemin ünlü ortopedi hocalarının yanlarında çalışarak mesleğinde aşamalar kaydetmiştir.

     1929 yılında yurda dönen Doç.Dr.Akif Şakir Bey’e Haydarpaşa hastanesinde 10 yataklı bir Çocuk Cerrahisi ve Ortopedi servisi verilmiştir.

     1933 yılında Profesör olan Dr.Akif Şakir Bey, aynı yıl yapılan Üniversite Reformu sonucu, Avrupa yakasındaki ŞİŞLİ ÇOCUK HASTANESİNE geçmiştir. Dikkat ederseniz Üniversite tarafından Ortopedi için bir çocuk hastanesi seçilmiştir.

     Aynı yıl Op.Dr.Münir Ahmet Bey, doçent olarak atanmış ve böylece Türk Ortopedi ve Çocuk Cerrahisi güç kazanmıştır. Doç.Dr.Münir Ahmet Bey “Çucuk Bakımı” adlı bir kitap yazmıştır (11 baskı yapmıştır). 1942 yılında, Haseki Hastanesine taşınan Ortopedi ve Çocuk Cerrahisi kliniği 40 yatak kapasitesine ulaşmıştır. Çocuk Ortopedisi ile ilgili halk konferansları verilmiştir.

     1945 yılında Ankara’da, 1957 yılında da İzmir’de kurulan Tıp Fakültelerinde Çocuk Cerrahi ve Ortopedi klinikleri açılmıştır. 1960’lı yıllarda Prof.Dr.Rıdvan Ege’nin büyük gayret ve çalışmaları ile önce Milli Kongreler yapılır, sonra da Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği kurulur. (TOTBİD-1970)

     Çocuk Cerrahisi, 1961 yılında ayrı bir bilim dalı olur, Ortopediden ayrılır. Prof.Dr.Rıdvan Ege’nin fikri olan “Her ortopedi uzmanı, çocuk ortopedisini bilmelidir” tezi bugün de güncelliğini korumaktadır. Ortopedi ve Travmatoloji Ulusal Kongrelerinde Çocuk Ortopedisi ile ilgili panel ve konferanslara sürekli olarak yer verilmiştir.

     1994 yılında, TOTBİD’e bağlı Keçiören Şubesi adıyla  Çocuk Ortopedisi  derneği kurulur. Kurucu Başkanı Prof.Dr.Yücel Tümer'dir. Sonraki Başkanlar: Prof.Dr.Ayşegül Bursalı, Prof.Dr.Haluk Aguş, Prof.Dr.Abdullah Eren, Prof.Dr. Hakan Ömeroğlu, Prof.Dr. Safa Kapıcıoğlu, Prof.Dr. Muharrem Yazıcı, Prof.Dr.Nusret Köse ve Prof.Dr.Cemalettin Aksoy'dur.

     1999 yılında İstanbul’da ikinci bir Pediatrik Ortopedi Derneği kurulmuştur. Bu Derneğin Kurucu Başkanı Prof.Dr. Ayşegül Bursalı’dır. Daha sonra bu dernekte Prof.Dr.Tuncay Centel ve Doç.Dr.Gazi Zorer başkanlık yapmışlardır.

     Bu dernekler aracılığıyla Türk Çocuk Ortopedisi EPOS, POSNA ve İFPOS gibi Uluslararası Pediatrik Ortopedi topluluklarında ülkemizi güçlü bir şekilde temsil etmişlerdir.

     TOTBİD Çocuk Ortopedisi Şubesi ve Pediyatrik Ortopedi Derneği 2013 yılında kendi istekleriyle çalışmalarını sonlandırmıştır. Böylece çocuk ortopedisine gönül veren hekimlerimiz yeni kurulan Çocuk Ortopedisi Derneğinde toplanarak güçlerini birleştirmişlerdir.

DÜNYA’DA ÇOCUK ORTOPEDİSİNİN TARİHÇESİ

     M.Ö. 460’da doğan Hipokrat, kitaplarında bir çok doğumsal anomalinin konservatif yöntemler ve ortezlerle tedavileri hakkında geniş bilgiler vermiştir. Hipokrat, çarpık ayak ve eğri bacakları düzeltmek için birçok usuller kullanmıştır. Bu nedenle Alman araştırmacılar Hipokrat’a "kansız ameliyat yapan cerrah" adını vermişlerdi. Bu usuller daha sonra önce antik Yunanlılara, sonra da Araplara geçmiş ve bir çok kitaplar yazılmıştır.

     Paris’te Tıp Fakültesi dekanı olan Nicholas Andry, 1743 yılında çocuk vücudunda doğuştan gelen şekil bozukluklarına engel olmak ve tedavi etmek için bir tıp dalının kurulmasının gerektiğini söylerek bu bilim dalına Ortopedi adını vermiş ve bu konuda bir kitap yayınlamıştır. Bu şekilde Paris Tıp Fakültesinde cerrahi henüz ayrı bir ders halinde değilken, Ortopedi adı altında ayrı bir eğitim verilmeye başlanmıştır. Nicolas Andry yazdığı kitabın adını iki Yunanca kelimeden oluşturmuştur. Orthos, doğru, düz ve deformitesiz anlamına gelmektedir. Pais veya Pedias ise çocuk demektir. Bu iki kelimeyi birleştiren Andry, amacının çocukların deformitelerinin düzeltilmesi ve önlenmesi olduğunu, bu nedenle Ortopedi (Ortho-Pedia) adını koyduğunu yazmıştır. 1900’lü yıllara gelirken Fransa’nın tüm fakültelerinde ve Almanya’da Ortopedi daha doğrusu Çocuk Cerrahisi klinikleri kurulmuştur. Birinci Dünya Savaşından sonra birçok ülkede önce Çocuk Cerrahisi sonra da Ortopedi ayrı birer bilim dalı olarak kabul edilmişlerdir.

     Sonuç olarak Ortopedi bilim dalı çocuk teması üzerine kurulmuştur. Gelişim ve katılımlar daha sonra oluşmuştur. 1970’li yıllarda Kuzey Amerika’da Çocuk Ortopedisi örgütlenmiş ve 1980 yılında ayrı bir dernek oluşmuştur. Aynı yıllarda Avrupa’da da Çocuk Ortopedisi dernekleri kurulmaya başlamıştır.